-
1 страдать
* * *несовер.1) (от чего и без доп.) пакутаваць— у яго дрэнная арфаграфія, у яго заганы (ён мае заганы) у арфаграфіі, у яго кульгае арфаграфія -
2 по
* * *I предлогнаряду с этим иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности:б) (для обозначения направления действия, пути следования — часто без предлога)3) с дат. (в направлении, следуя направлению чего-либо) па (чаму и чым, т.е. в ед. чаще с дат., а во мн. с предл.)4) с дат. (в области чего-либо, в сфере какой-либо деятельности) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам
— спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах5) с дат. (согласно, следуя чему-либо, в соответствии, соразмерно) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)узнать по голосу, по глазам
— пазнаць па голасе (па голасу), па вачахкроме того, иногда переводится также иными предлогами и конструкциями без предлогов, в частности:на думку, па думцы (каго)— на маю думку, на мой погляд— паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)7) с дат. (вследствие чего-либо) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.), з прычыны (чаго)9) с дат. (при указании близости, родства) па (каму-чаму и кім-чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)с дат. мн., а также в знач.: в такую-то пору, в такое-то время, возрастом в столько-то лет — чаще переводится предлогами у, ва (што) или конструкциями без предлогов— вясной, увесну— увосень, восенню12) с дат. (для обозначения действия, направленного на какой-либо объект) (по кому-чему) па (кім-чым)стрелять по окопу, по блиндажам
— страляць па акопе, па бліндажах13) с дат. (со словами «скучать», «тосковать», «тоска» и т.п. — в ед. переводится конструкциями с дат., а во мн. с предл.) па (кім-чым), аб (кім-чым)II предлог III предлогпасля, после (каго-чаго)2) с дат., вин. (при указании на количество) па (в белорусском языке только с вин., за исключением сочетаний с «один», «одна», которые употребляются с предл.)по пяти, по семи, по десяти
— па пяць, па сем, па дзесяцьпо двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто
— па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па стопо пятисот, по семисот, по девятисот
— па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсотпо двое, по трое
— па двое, па троепо полтора, по полторы
— па паўтара, па паўтары -
3 что
* * *I мест.2) (в знач.: «как», «какой») як, які, шточто, твоя голова лучше?
— што (як), твая галава лепш?ну что, как у вас на даче?
— ну што, як у вас на дачы?3) (в знач.: «почему», «зачем») чаго, што4) (в знач.: «сколько») колькі, шточто было духу, пустился бежать
— колькі было духу, пусціўся бегчы5) (в относительном употреблении) што, якідерево, что тут росло
— дрэва, што (якое) тут расло(одно-другое-третье) разг. адно-другое-трэцяе, што-што-шточто вспомнил, что забыл, что перепутал
— што ўспомніў, што забыў, што пераблытаў (адно ўспомніў, другое забыў, трэцяе пераблытаў)(уж) на что разг.
— ужо ж які (да чаго) (перед сущ. или прил.), ужо ж як (да чаго) (перед нареч. или глаг.)— што за клопат?, якая патрэба?— што толку?, якая рацыя?, які сэнс?8) (в знач.: что я говорю?, даже не) ды што тамдостаточно одного слова, намёка… что намёка! взгляда
— досыць (дастаткова) аднаго слова, намёку… ды што там намёку! — позіркуни за что, ни про что
— ні за што, ні пра што, без дай прычыны— няма чаго, няма патрэбы, без патрэбы, не трэба— лічыць за нішто, не лічыццаII союз1) штознаю, что скажешь
— ведаю, што скажашдосадно, что ты опоздал
— прыкра, што ты спазніўсячто ни день, крепнет борьба за мир во всём мире
— што ні дзень, мацнее барацьба за мір ва ўсім свецечто в городе, что в деревне
— што ў горадзе, што ў вёсцы2) (в знач. сравнительного союза) яккручину, что тучу, не уносит ветром
— тугу, як хмару, не зносіць ветрам -
4 подвергать
* * *несовер. падвяргацьоднако лучше переводить (и чаще так и переводится) глаг., соответствующими определённым сущ., а также оборотами с другими глаг. в знач. ставить в какое-либо положение, делать предметом какого-либо действияставіць (каго-што пад што, на што)выстаўляць (каго-што пад што, на што)рабіць (каму-чаму, у каго-чаго, з кім-чым, над кім-чым што)аддаваць, даваць (каго-што на што, пад што, а также с неопр.)браць (пад што, на што, у што)— бамбардзіраваць, падвяргаць бамбардзіроўцы— абмяркоўваць, ставіць на абмеркаванне— ставіць на агляд, аглядаць— ставіць пад небяспеку свае жыццё, рызыкаваць сваім жыццём— дзейнічаць (уздзейнічаць) святлом (на што), ставіць (выстаўляць, падстаўляць) пад дзеянне святла— рабіць допыт, дапытваць (каго)— рабіць вобыск у каго-небудзь, абшукваць каго— караць, накладаць кару— накладаць штраф, штрафаваць— браць на выпрабаванне, выпрабоўваць, ставіць на (пад) выпрабаванне— браць пад сумненне, сумнявацца (у чым)— браць на смех, насміхацца, смяяцца (з каго-чаго), кпіць (з каго-чаго) -
5 покровительство
абарона; паблажлівасць; паблажлівасьць* * *ср.оказывать кому-либо покровительство
— заступацца за каго-небудзь, апекавацца над кім-небудзь, пратэжыраваць, рабіць пратэкцыю каму-небудзь, (делать поблажку) патураць каму-небудзь— спрыянне мастацтву (развіццю мастацтва), апекаванне над мастацтвам— спрыянне экспарту (развіццю экспарту), пратэкцыянізм у адносінах да экспарту -
6 преследовать
пераследаваць; перасьледаваць; уціскаць* * *несовер.1) праследаваць, пераследаваць(гнать, подвергать гонениям) гнаць(притеснять) прыгнятаць, уціскаць— праследаваць (пераследаваць, гнаць) ворага па пятах— рэакцыя праследавала (пераследавала, прыгнятала, уціскала) перадавых дзеячаў навукі і культуры(докучать) дакучаць, надакучаць— думка аб маёй памылцы не дае мне спакою (мучыць мяне, гняце мяне)— мець на мэце, ставіць сабе мэтай -
7 рука
* * *держать в руках прям., перен.
— трымаць у рукахруки по швам! воен.
— рукі па швах!— неразборлівая рука, неразборлівы почырк— па правую руку, з правай рукі, справарука руку моет погов. неодобр.
— рука руку мыесвоя рука владыка погов.
— свая рука ўладыка— рука не задрыжыць у каго, чыя— сярэдні, сярэдняй рукірукой подать (куда-либо, откуда-либо)
— рукой падаць— трымаць чыю-небудзь руку, быць на чыім-небудзь баку— набіць руку на чым-небудзь (налаўчыцца, налажыцца)— нікуды не варта, вельмі дрэннаприбрать к рукам кого-либо, что-либо
— прыбраць да рук каго-небудзь, што-небудзь— на руку, падыходзіць— рукой не дастаць, фігай носа не дастацьне знать, куда руки деть
— не ведаць, куды рукі дзець— палажыўшы руку на сэрца, шчыра кажучы -
8 глаз
* * *— вочы мае не бачылі б каго-чаго, вочы (мае) не глядзелі б на каго-штоделать большие глаза, смотреть большими глазами
— рабіць вялікія вочы, глядзець вялікімі вачамікуда глаза глядят (идти, брести)
— куды вочы глядзяць (ісці, брысці)на глазах чьих (у кого, кого)
— на вачах чыіх (у каго, каго)с глаз долой (уйти, убраться и т.п.)
— прэч з вачэй (пайсці)— з вока на вока, вока на вока, сам-насам— не зводзіць (не спускаць) вачэй з каго-небудзь, мець на воку каго-небудзьза глаза (достаточно, хватит)
— аж занадта— з якімі вачамі з'явіцца (паявіцца, паказацца) куды— змераць вачамі, акінуць вокамглядеть смерти (опасности, гибели и т.п.) в глаза
— глядзець смерці (небяспецы, гібелі и т.п.) у вочыза глаза (говорить, ругать, называть и т.п.)
— за вочы (гаварыць, лаяць, называць и т.п.)из глаз (скрыться, исчезнуть, пропасть и т.п.)
— з вачэй (схавацца, знікнуць, прапасці и т.п.)насколько хватает глаз, куда достаёт глаз
— як вокам скінуць (схапіць, ахапіць, акінуць, згледзець)не в бровь, а (прямо) в глаз
— не ў брыво, а ў вокане знать, куда глаза деть
— не ведаць, куды вочы дзець -
9 подражание
-
10 путь
калейка; падарожжа; пуцявіна; сцяжына; сьцяжына; сцяжынка; сьцяжынка; троп; шлях* * *муж.— дарога, маршрут, шляха)
кружным шляхамб) перен.
абходным шляхам— па дарозе назад, назад ідучы (едучы)не стойце на пуці!б) перен.
не стойце на дарозе!а)
збіцца з дарогіб) перен.
збіцца з дарогі (збіцца з толку)пути-дороги нар.-поэт.
— шляхі-дарогі— збіць з дарогі (з толку, з панталыку)— збіцца з дарогі (з толку, з панталыку) -
11 следовать
вынікаць; выцякаць; наследаваць; насьледаваць; следаваць; сьледаваць* * *несовер.— хадзіць (ісці) за кім-небудзь (следам, услед) па пятах— лета ідзе (настае, надыходзіць) (следам, услед) за вясной— ён усё рабіў так, як яго бацька, ён ва ўсім браў прыклад са свайго бацькі— вам трэба (патрэбна, варта, належыць, неабходна) звярнуцца ў бюро даведак— колькі з мяне трэба?, колькі я вінават?отсюда следует вывод, что…
— адсюль вынікае, што…— як мае быць, як належыць, як след -
12 покровительствовать
апекавацца; апекаваць* * * -
13 исповедовать
вызнаваць; спавядаць* * *1) совер. паспавядаць, выспаведаць -
14 испытывать
адчуваць; выпрабоўваць; зазнаваць; іспытваць; спазнаваць* * *несовер.2) (что — изведывать) зазнаваць, зведваць— адчуваць (зведваць, зазнаваць) асалоду -
15 стать
зрабіцца; постаць; склад; стацца; стаць* * *I совер.2) (обойтись в какую-либо цену) разг. каштаваць, абысціся— што б там ні было, чаго б гэта ні каштавала— значыць, такім чынам— стаць на чале ўлады, узяць уладу— у чым затрымка?, што перашкаджае?— ён (гэта) можа, ад яго можна чакацьII совер.1) (начать) пачаць, стаць2) в знач. вспомогательного глаг.: «быть» (преимущественно будущего времени), а также личными формами от соответствующего глаг.— што ты будзеш рабіць?, што ты зробіш?я не стал бы тебя беспокоить, если бы не крайняя надобность
— я б цябе не турбаваў, калі б не пільная патрэба3) (совершиться, сделаться) зрабіцца, стаць4) (оказаться достаточным, хватить) хапіць, стацьIII жен.быть под стать (быть подходящим)
— пасаваць, быць да пары, (идти) падыходзіць, (быть к лицу) быць да твару, (соответствовать) адпавядаць, (быть под пару) быць да пары (каму)— гэта яму не пасуе (не падыходзіць, не да твару)— з якой ласкі?, дзеля чаго? -
16 требовать
намаўляць; патрабаваць* * *несовер.1) патрабаваць— расліне патрэбен догляд, расліна патрабуе доглядусм. потребовать -
17 тяготиться
-
18 угодничание
-
19 угодничать
* * * -
20 глядеть
глядзець; пазіраць* * *несовер. разг.глядеть во все глаза, глядеть в оба глаза
— глядзець на ўсе вочы, глядзець вачаміглядеть смерти (опасности, гибели и т.п.) в глаза
— глядзець смерці (небяспецы, гібелі и т.п.) у вочыкак (будто, словно) в воду глядел
— як у ваду глядзеўкуда глаза глядят (идти, брести, бежать и т.п.)
— куды вочы глядзяць (ісці, брысці, бегчы и т.п.)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
зайти — 1. дайсці да чаго н., зайсці куды н., прыйсці адкуль н., увайсці ў што н.; 2. выйсці насустрач, перагарадзіць дарогу; 3. перайсці ў чыю н. уласнасць; зайти въ долги запазычыцца; 4. дасягнуць мэты; распаўсюдзіцца, стаць вядомым; 5. дасягнуць… … Старабеларускі лексікон